SORU – CEVAP MERKEZİ

Merhabalar ;

Bu sayfanın amacı Elektrik – Elektronik & Yazılım ile ilgili spesifik sorularınızın ve cevaplarınızın olacağı bir sayfa olması amacı ile açılmıştır

Sizlerden gelecek olan ‘Eklenmesini’ istediğiniz her soru ve cevabını eklemeye hazırım.

Sosyal medya dahil birçok alanda sürekli dönen bilgilerin tek bir sayfada toplanarak sürekliliğini sağlamak hepimize çok büyük kolaylıklar sağlayacaktır.

Bu sebeple umuyorum düşündüğümüz şekilde bir bilgi sayfası yaratabiliriz.

İyi Çalışmalar

1) Step Motor Nedir ?

Step motor, elektrik enerjisini dönme hareketine çeviren elektro-mekanik bir cihazdır.Açısal konumu adımlar halinde değiştiren çok hassas sinyallerle sürülen motorlardır.

Elektrik enerjisi alındığında rotor ve buna bağlı şaft, sabit açısal birimlerde (step-adım) dönmeye başlar.Step motorlar, çok yüksek hızlı anahtarlama özelliğine sahip bir sürücüye bağlıdırlar (step motor sürücüsü). Bu sürücü, bir encoder , PC veya  PLC’den giriş pals’ları alır.Alınan her giriş pals’ında, motor bir adım (step) ilerler. Step motorlar bir motor turundaki adım sayısı ile anılırlar.

Örnek olarak 400 adımlık bir step motor bir tam dönüşünde (tur) 400 adım yapar. Bu durumda bir adımın açısı 360/400 = 0.9 derecedir. Bu değer, step motorun hassasiyetinin bir göstergesidir. Bir devirdeki adım sayısı yükseldikçe step motor hassasiyeti ve dolayısı ile maliyeti artar.

2) Paralel Port Nedir ?

Bilgisayar evreninde port, mikroişlemcinin, ya da CPU’nun, diğer bilgisayarlarla veri alışverişinde kullandığı bir sinyal hatları kümesidir. Portun tipik işlevi yazıcıyla,modemle, klavyeyle, ekranla –veya sistem belleği dışındaki herhangi bir aygıt  ya da birimle- iletişimidir.

Çoğu bilgisayarın portu dijitaldir. Yani her  sinyal, veya bit, ya 0 ya da 1’dir. Paralel port, bir defada birden fazla bit transfer edebilir. Oysa bir seri port bir defada ancak bir bit transfer yapabilir.

3) Osilaskop Nedir ?

Girişine uygulanan elektriksel işareti genlik ve zaman bilgisi verecek şekilde ekranında görüntüleyen ölçü aletlerine osilaskop denir. Görüntü grafik biçimindedir.Bir osilaskop üç ana bölümden oluşur. Bunlar: Katot ışınlı tüp (ekran) bölümü, Dikey kontrol (genlik) bölümü, Yatay kontrol (zaman) bölümüdür.

4 ) Diyot Nedir ?

Diyot , PN bağlantısından oluşur. P tipi yarı iletkenin bulunduğu alana ANOD, N tipi yarı iletkeninin bulunduğu alana KATOD denilir. Üzerinden geçen elektrik akımı anottan katoda doğrudur.

5) Transistör Nedir ?

Transitör bir grubun genel adıdır. Bu grup içinde BJT, FET, MOSFET vb. vardır.İlk olarak BJT (Bipolar Junction Transistor) konusunu  anlatacağım. Neden Bipolar “çift kutuplu” denmektedir?

Çünkü BJT içinde hem çoğunluk taşıyıcılar hem de azınlık  taşıyıcıları görev yaptığı için. Neden junction “yüzey birleşimli”. Sebebi ise transistör ilk icat edildiğinde yarı iletken maddeler bir nokta olarak birbirlerine değermiş.Bu nedenle onlara “Nokta Değmeli Transistör”  denirmiş. Artık transistörler bir tost görüntüsünde olup yarı iletkenler birbirlerine yüzey olarak yapışık şekilde üretilmektedir.

İki tip BJT transistör vardır.Birisi NPN, diğeri PNP transistör.NPN transistör, N, P ve N tipi yarı iletkenlerden oluşmuştur. Daha kalın olan N maddesi kollektör ( Collector ), kollektöre göre daha ince olan N  maddesi emitör ( Emitter ) ve çok ince olan ” yaklaşık 0,002mm” P maddesi ise beyz (Base) olarak adlandırılır.

PNP transistör ise daha kalın olan P maddesi kollektör (Collector), kollektöre göre daha ince olan P maddesi emitör  ( Emitter ) ve çok ince olan ” yaklaşık 0,002mm” N maddesi ise beyz (Base) den oluşur.

C ,B ve E harflerinin anlamları ise C TOPLAYICI,  B TABAN ve  E YAYICI anlamındadır.

Transistörün başlıca çeşitleri ise ; Yüzey birleşmeli (Jonksiyon) transistör , Nokta temaslı transistör ,Unijonksiyon transistör  ,Alan etkili transistör , Foto transistör ,Tetrot (dört uçlu) transistör ,Koaksiyal transistör

6 ) Transformatör Nedir ?

Transformatörler verilen alternatif bir gerilimi aynı frekansta diğer bir gerilime çevirmeye yarayan , ayrıca aktif ve reaktif gücü besleyen şebekeden beslenen şebekeye geçirirler.

Saç paketinden yapılmış demir çekirdek ile genel olarak iki sargıdan oluşur.Beslenen sargı primer, diğeri ise sekonder sargıdır.Güç aktarımı için kullanılıyorsa , güç transformatörleri denir.Eğer gerilim/akım ölçmek için kullanılıyorsa, ölçü transformatörleri adı verilir.Şehir şebeke gerilimi genel olarak 220Vrms/50Hz’dir.Bu gerilim değerini belirlenen veya istenilen bir ac gerilim değerine dönüştürmek istediğimizde , transformatörleri kullanırız.

7) Motorlar Şebekeden Neden Aşırı Akım Çekerler ?

Motor mili, yataklar ve rotorun sıkışması gibi mekanik arızalar,

Sürekli olarak düşük gerilimle çalışmaları ,

Çok sık yol verilmesi ,

Şebeke frekansında dalgalanma meydana gelmesi,

Üç fazlı motorların iki faz ile çalışması ,

Motorlara yol verme ve frenleme sürelerinin uzun tutulması ,

Soğutma sisteminin iyi çalışmaması ,

Motor kayıplarının fazla olması ,

Motorun uzun süre aşırı yüklü olarak çalıştırılması ,

Motor bağlantı şeklinin yanlış seçilmesi

Üç Fazlı Motorların İki Faza Kalma Nedenleri ;

Fazlardan birisinin kesilmesi

Üç faz sigortasından birisinin atması

Kontaktör kontaklarından bir kontağın kapanmaması

Kablolarda kopukluk meydana gelmesi

8) Aşırı Akım Röleleri Nedir ?

DC ya da AC ile çalışan motorlar herhangi bir nedenle normal değerin üzerinde akım çektiğinde sargıların ve tesisatın zarar görmemesi için akımın en kısa sürede kesilmesi gerekmektedir.Motorun akımını kesme işleminde kullanılan rölelere aşırı akım röleleri denir.

9) Termistör Nedir ?

Termistör , Isı etkisiyle direnci değişen ısı kontrol elemanlarına denir.PTC ve NTC gibi ısıya duyarlı devre elemanlarını motorların korunmasında kullanabiliriz. Motorun korunması için yapılmış olan termistörler motor sargılarının arasına yerleştirilebilecek biçimde üretilir.

PTC : Sıcaklık arttıkça direnç değeri artar ve üzerinden geçirdiği akımı azalır.

NTC : Sıcaklık arttıkça direnci azalır ve üzerinden geçirdiği akım artar.

10) Biyosensörler Nedir ?

Biyosensörler (biyoalgılayıcılar), bünyesinde biyolojik bir duyargaç’a sahip olan ve bir fizikokimyasal çevirici ile birleştirilmiş analitik cihazlar olarak tanımlanmaktadır.

Bir biyosensörün amacı, bir veya bir grup analitin (analiz edilecek madde) miktarı ile orantılı olarak sürekli sayısal elektrik sinyali üretmektir.

Biyosensör sistemi üç temel bileşenden oluşmaktadır. Bunlar, seçici tanıma mekanizmasına sahip “biyomolekül, biyoajan” bu biyoajanın incelenen madde ile etkileşimi sonucu oluşan fiziki kimyasal sinyalleri elektronik sinyaller dönüştürülebilen “çevirici” ve “elektronik” bölümlerdir.

11) Assembly ve Makine Dili Nedir?

Pek çok kişi assembly ile makine dilini eşdeğer olarak kabul eder. Makine dili temelde assembly ile oldukça benzerlik gösterir, ancak aynı şeyler değildir.

Neticede bu komutları makine diline dönüştürecek yazılımlara ihtiyaç vardır ki bunlara derleyici (compiler) diyoruz. İşte hazırlanmış olan assembly komutlarını makine diline dönüştüren programlara assembler denilmektedir.Diğer bir söyleyişle; assembly derleyicisine assembler denir.

Mikroişlemcili sistemlerde mantıksal 0  ve  1’den oluşan ve belli bir görevi yerine getirmek üzere yazılmış dile makine dili denir. Makine dilini meydana getiren bu sayıların yan yana gelmesi, programcı için anlaşılmayan bir dizi oluşturur

12) Pic Nedir ?

PIC ve CPU, bellek, osilatör, watchdog ve I/O’ nun tek bir yonga üzerinde bulunduğu bir mikrokontrolcüdür.PIC’in kelime anlamı (PERIPHERAL INTERFACE CONTROLLER) , Giriş-Çıkış işlemcisidir.İlk olarak 1994 yılında 16 bitlik ve 32 bitlik büyük işlemcilerin giriş ve çıkışlarındaki yükü azaltmak ve denetlemek amacıyla çok hızlı ve ucuz bir çözüme ihtiyaç duyulduğu için geliştirilmiştir.

PIC 16F84 un bu kadar popüler olması onun çok iyi bir işlemci olmasından ziyade program belleğinin (EEPROM) – Elektrikle silinip yazılabilen bellek – olmasından kaynaklanmaktadır. Seri olarak dört adet kabloyla programlanması da diğer önemli avantajıdır.

13) Asenkron Motor Nedir ?

Asenkron motorlar, endüstride en fazla kullanılan elektrik makineleridir. Asenkron makineleri senkron makinelerden ayran en büyük özellik, dönme hızının sabit olmayışıdır.Asenkron motorlar genel olarak stator ve rotor olmak üzere iki kısımdan yapılmışlardır.

Stator, asenkron motorun duran kısmıdır. Rotor ise donen kısmıdır. Asenkron motorun rotoru, kısa devreli rotor (sincap kafesli rotor) ve sargılı rotor (bilezikli rotor) olmak üzere iki çeşittir.

Asenkron motor, rotorun yapım biçimine göre bilezikli ve kafesli asenkron motor olarak tanımlanır.Asenkron motorlarda  senkron hız frekansla doğru kutup sayısı ile ters orantılı olup aşağıdaki gibi ifade edilir:

Ns = 120fs / P

Burada: Fs= stator sargılarına uygulanan  gerilimin  frekansı (Hz)  , P=  motorun toplam  kutup  sayısı anlamındadır.

14) Alternatif Akım Nedir ?

Alternatif akımda üç çeşit temel devre vardır.R omik devre, L endüktif devre ,C kapasitif devredir. Temel devrelere uygulanan U gerilimi ve devrenin I akımı etkin değerlerdir. I devre akımı, uygulanan gerilime ve devre elemanlarının direncine bağlı olarak değişir. Devre ele­manları kendi aralarında seri, paralel ve seri – paralel (karışık) olarak bağlanırlar.

Omik Direnç ; Alternatif akım devrelerinde, endüktif ve kapasitif etkisi bulunmayan saf diren­ce “Omik direnç” denir. R harfiyle gösterilir ve birimi ohm’dur.

Endüktif Reaktans ; Özindükleme bobinine uygulanan emk, bobinden geçen alternatif akım indüklediği özindükleme emk’ine eşit ve ters yöndedir.Özindükleme bobininin içinden geçen alternatif akıma karşı gösterdiği zorluğa “endüktif reaktans” denir. Endüktif reaktans (X_L) harfi ile gösteri Birimi ohm’dur.Bir bobinin endüktif reaktansı, frekansla ve bobinin endüktansı ile doğru orantılıdır.

Kapasitif Reaktans  ; Direnç ve bobinde olduğu gibi, bu oran kondansatörün alternatif akımın geçişine karşı gösterdiği zorluğu temsil eder. Kondansatörlü devrelere, kapasitif devreler de denildiğinden, bu zorluğa “kapasitif reaktans” adı verilir.

15) RS232C , RS422A , RS485 Nedir ?

RS232C : Başlangıçta telefon veri iletişimi için tasarlanmıştır.Ardından birçok bilgisayar sistemi bunu sıkça kullanmaya başlamıştır ve RS232 standart bir seri iletişim protokolü haline gelmiştir.

RS422A : Bu protokol , alıcı-verici arasındaki uzaklık konusunda yeterince en uzak seviyededir.Hatlarda bu mesafe sebebiyle olabilecek zayıflama 200mV seviyesine kadar azalsada sistem iletişime devam eder.Diferansiyel ara birim sayesinde sinyaldeki zayıflama ihmal edilebilir düzeye çekilir ve oldukça yüksek bir veri hızıyla haberleşme sağlanabilir.

RS485 :  Standart 422A protokolü genişletilerek oluşturulmuş bir protokoldür.Bu protokol ile birlikte çalışan 32 adet alıcı vericinin tek bir kabloyla veri iletişimi sağlanabilir.R485 protokolü  kablodaki iletişim problemlerini ortadan kaldırmaktadır.

16) Hidrofon & Hygrometre Nedir ?

Katılardaki titreşimlerin ve hava dalgalarının algılanması durumunda algılayıcı  mikrofon olarak adlandırılırken sıvılardaki algılayıcıya ‘hidrofon ’ denir.Nem hygrometre adındaki cihazlar ile ölçülebilir.Sir john Leslie (1766-1832) tarafından keşfedilmiştir.

Yüksekliğin Basınçla Ölçülmesi ;

Deniz suyu her 10 metre derinlikte basınç 1 atmosfer artmasına karşın hava için yükseklik basınç denklemi :

P = exp [(-29 x h) / (831.4 x T)]

H = metre , T kelvin , P atm olarak sonuç verir.

17) ASCII Kod Tablosu & Kontrol Karakterleri Nedir ?

ASCII Kod Tablosu

Kontrol karakterleri

ASCII, 7-bitlik bir koddur, ama çoğu bilgisayarlar bayt adı verilen 8-bitlik büyüklüğü tek bir birim olarak kullanır. Bundan dolayı ASCII karakterler çoğunlukla en anlamlı biti 0 olmak üzere bayt başına bir karakter düşecek şekilde saklanır

IBM cihazlarda kullanılan diğer alfasayısal kod EBCDIC (Extended BCD Interchange Code) koddur.Bu kod her karakter için 8-bit kullanır. EBCDIC ile ASCII aynı karakter sembollerini kullanır, ama karakterlerin bit atamaları farklıdır.

Adından da anlaşılacağı gibi; harfler ve rakamların ikili kodu, BCD kodun bir uzatımıdır. Bunun anlamı şudur: Kodun ilk ve son dört biti, BCD kodda olduğu gibi  0000 – 1001 arasında değişir.

18) Yarıiletken Bellekler Nedir ?

Yaz-Oku bellek, RAM

Yalnız-Oku bellek, ROM

Programlanabilen  ROM, PROM

Silinip-progranlanabilen ROM, EPROM veya EEPROM

19) DC Devre Çözüm Yöntemleri Nedir ?

Eş değer devre,

Gerilim kaynağı,

Akım kaynağı,

Northon teoremi,

Süperpozisyon yöntemi,

Thevenin teoremi,

Millmann teoremi,

∆ – Y dönüşümü,

T devre

20) DC Motor Nedir ?

Mantık olarak bobin üzerinden geçen akımın sonucunda oluşturduğu manyetik kaçaklar sayesinde oluşturduğu kutuplaşmayı ileri ve geri yönlü olarak kullanarak yani zıt kutupların çekmesi va da aynı kutupların birbirini itmesi prensibinin dairesel harekete dönüştürülmesini baz alınarak oluşan en basit yapıdır. Diğer motorların tamamı bu mantık üzerine kurulmuştur

21) Diyot ile İlgili Kavramlar Nedir ?

Isı (Sızıntı Akımı): Diyot ters polarize edilirse yani anotuna(-) katotuna(+) gerilim uygulanırsa yalıtkan olur ve üzerinden akım geçişine izin vermez.Ancak azınlık akım taşıyıcıları nedeniyle değeri çok küçük (µA kadar) ve ihmal edilebilir bir ters yön akımı akar.Bu akıma sızıntı akımı denir.

PIV Voltajı: İmal edilen her diyotun yapısına bağlı olarak uygulanabilecek maksimum ters polarma gerilimi, çalışma sıcaklık bandı imal edildiğinde hazırlanan kataloglarda belirtilmiştir. Bu değerler kesinlikle aşılmamalıdır.

Bu açıklamalardan sonra diyotun tanımını daha açık olarak şu şekilde yapabiliriz: Diyot doğru polarma edildiğinde üzerinden akım geçişine izin veren ters polarma edildiğinde üzerinden akım geçişine izin vermeyen elektronik devre elemanı olarak tanımlayabiliriz.

Diyotun ters polarma geriliminin artırılmasıyla bir değerden sonra iletime geçtiği noktaya diyotun ters yön devrilme noktası adı verilir. Bazı diyotlar (Zener diyot, foto diyot, varikap diyot ) ters yön evrilme noktasında çalıştırılır.

22) Dokunmatik Ekranlar Nasıl Çalışır ?

Dokunmatik ekranların çalışma prensipleri, kullanım amaçlarına ve bulunacakları yere göre birkaç farklı çeşitte olabiliyor. Bu tür ekranlarda günümüzde kullanılan üç temel teknoloji mevcut: Dirençli (Rezistif) Teknoloji, Yüzey Dalgası (Surface Wave) Teknolojisi ve Kızılötesi (Infrared) teknolojisi.

23) Entegre Nedir ?

Direnç, küçük değerli kondansatör, bobin, diyot, transistör gibi elemanlar bir araya getirilip bir yapı içerisinde devreler oluşturulmuştur.İşte bu komplike devrelere Entegre adı verilir

24) Sayıcılar Nedir ?

Sayıcılar flip-flop’lardan oluşmaktadırlar. İki gruba ayrılırlar, bunlar Senkron ve Asenkron sayıcılardır. Asenkron sayıcılar Senkron sayıcılara nazarn daha yavaş çalışırlar. Bunun sebebi ise flip-flop’ların birbirlerini tetiklemesidir. Bu da zaman kaybına yol açar.

Senkron sayıcılar da ise tüm flip-flop’lar aynı anda tetiklenirler. Bu yüzden Senkron sayıcılar Asenkron sayıcılara göre daha fazla tercih edilirler. Sayıcılar birde yukarı ve aşağı sayıcılar diye ikiye ayrılırlar.

Her clock pulse çıkıştaki binary sayı artan sayıcılara yukarı sayıcı, azalan sayıcılara da aşağı sayıcı. denir.

25) Takometre Nedir ?

Dönen bir cismin devir sayısını bir hız birimi cinsinden (dev/dak, rpm, m/s, km/h) veren cihazlara takometre denir.Dönen mil ya da tekerlekten alınan bilgi “Encoder” ‘da analog bilgiye çevrilir, “ADC” ‘de analog bilgi dijitale çevrilir.

“Mikroişlemci” ‘de birim çevirmeleri ve hesaplamalar yapılarak dijital bilgi ikilikten onluk sayı sistemine çevrilir ve display vasıtasıyla sonucu sayısal olarak görebiliriz. Bu tür takometreler bizlere dijital sonuç verdiği için bunlara “Dijital takometre” denilir.

26) Bir Fazlı Motor Çeşitleri Nedir ?

Üniversal motor (Seri motor)

Yardımcı sargılı motor

Yardımcı kutuplu (Gölge kutuplu) motor

Relüktans motor

Repülsiyon motor

Küçük senkron motor

27) Program Yapısı Analizi  Nasıldır ?

İlk adım olarak bir derleyiciyi kaynak metinin anlamını ve yapısını analiz etmekten sorumlu bir ön-bölüm ve hedef  programın kodlarını oluşturan bir son-bölüm şeklinde ikiye ayırmak mümkündür.

Bu bölümler yine kendi içlerinde mantıksal bloklara ayrılırlar. Ön bölüm dediğimiz lexical analiz, syntax analiz ve semantic analizden oluşur. Lexical analize “scanner”  da denir. Derlemenin ilk evresidir ve tek başına metin içerisinde anlamı olmayan karakterleri mantıksal olarak grup yapar.

Örnek olarak ;   ‘W’, ‘H’, ‘I’, ‘L’ ve ‘E’ harflerinin “WHILE” kelimesini oluşturabileceği açıktır.

Syntax analiz  bütün programı analiz  eder ve lexical analiz de yapılanın bir üst evresini yapar yani scanner’ın oluşturduğu küçük grupları ki bunlara kelimeler denilebilir, daha büyük gruplara dönüştürür.

Örnek olarak ; ifadeler, döngüler, alt programlar vb.Tüm bunlar ana programı oluşturur.

Lexical analiz için programda bulunan açıklamaları, boşlukları ve gereksiz satırları atlayarak geride kalan kelimeleri analiz edip gruplayan adım demek mümkündür.

28) Syntax Analiz Nedir ?

Bu bölüm lexical analizin incelediği cümleleri giriş verisi olarak kabul eder ve bu cümlelerin kaynak dilin kurallarına uyup uymadığını test  eder. Syntax analiz  “Parsing” olarak da adlandırılır.

Zaten kullanılan dilin sözdizimi yapısı önceden belirlenmiştir ve bu belirlenmiş yapıya göre karşılaştırma yapılır.Ek olarak parser programın yapısını tanımaya çalışır.“Intermediate Code Optimizer”  adı verilen program kaynak kodu daha etkili olan ama kendisine karşılık gelen koda dönüştürür.

Sonra “Code Generator” gelir ve bu kodlarla hedef makine için aynı işi yapan programın kodlarını oluşturur daha sonra da hedef makinedeki bu kodlar optimize edilerek kullanılır.

29) Semantic Analiz Nedir ?

Semantic analiz  parser’ ın anlamlı kıldığı ifadeleri dilbilgisi olarak düzgün bir şekilde yapılandırarak kaynak programın statik analizini yapar. Mesela Pascal’ daki ifadelerin sözdizimi yapısında tanımlayıcıların eğer bu tanımlayıcılar değişkense, declare edilmesi gerekmeyebilir.

İşte bu inceleme işi semantic analizci tarafından yapılır. Kısaca semantic analizde deklarasyonlar işlenir ve özellik bilgisi olarak tanımlanan bilgi oluştutulur.Bu bilgiler de özellik listesinde saklanır ve bu liste lexical analizde oluşturulan sembol tablosuyla ilişkilendirilir.Ve herhangi bir hata anında bu listeden faydalanılır.

30) Foto Direnç (LDR-Light Dependent Resistor) Nedir ?

Foto Direnç üzerine düşen ışık şiddetiyle ters orantılı olarak direnci değişen bir devre elemanıdır.Üzerine düşen ışık şiddeti arttıkça direnci düşer, ışık şiddeti azalınca direnci artar.

Genel olarak LDR ismiyle anılır.Foto Direnç (LDR) hem A.C. devrede hemde D.C. devrede aynı özellikleri gösterir.

31) Gerilimle Değişen Direnç (VDR-Voltage Dependent Resistor) Nedir ?

VDR veya Varistör olarak tanınan direnç ; gerilim miktarı ile ters orantılı olarak çalışan bir devre elemanıdır.

32) Triak Nedir ?

Silikon kontrollü redresör grubuna dahil bir devre elemanıdır.Gerçekte çift yönlü bir SCR’dir ve SCR’den yararlanılarak geliştirilmiştir.Triak ,ters paralel bağlı iki tristöre eşdeğer bir devre elemanıdır.

Tristörden farklı olarak her iki yönde akım geçirir.Hem negatif hemde pozitif gate ile tetiklenebilir.Bu nedenle A.C. akım devrelerinde çok kullanılır ve “alternatif akım şalteri” olarak isimlendirilir.

Triakların Anod 1 (A1), Anod 2 (A2) ve Gate (G) olmak üzere üç elektrodu vardır.Triakları tetiklemenin en kolay yolu tristörlerde olduğu gibi gate’e küçük bir tetikleme akımı uygulamaktır.

Triak A.C. gerilimde çalıştığına göre iletimine devam edebilmesi için tetikleme akımının sürekli verilmesi gerekir. Triaklarda kesinlikle yüksüz çalıştırılmamalıdır.

33) Foto Tristör Nedir ?

Foto Tristör, gate yüzeyi ışığa karşı duyarlı olan bir tristör olup ve gate yüzeyine gelen ışık şiddetiyle tetiklenir.

34) SUS (Tek Yönlü Silikon Anahtar) Nedir ?

A2-A1 arasına uygulanan gerilimle her iki yönde tetiklenebilen ve tristör,triak gibi elemanları tetiklemede kullanılan bir elemandır.Gate ucu genellikle kullanılmaz.

35) Diak (İki Yönlü Tetikleme Diodu) Nedir ?

Her iki yönde A2-A1 arasına uygulanan gerilimle tetiklenebilen, tristör ve triakları tetiklemede kullanılan bir elemandır.

36) Quadrak Nedir ?

Bir triak ile bir diakın tek bir eleman gibi birarada imal edilmiş şeklidir.Özellikle büyük güçlerin kontrolünde kullanılır.

37) Dijital Entegreler Nedir ?

Dijital entegreler yapılarında kullanılan elemanlara göre değişik isimler alınır.

RTL (Direnç Transistör Lojik ) dijital entegreler.
DTL (Diod Transistör Lojik ) dijital entegreler.
TTL (Transistör Transistör Lojik ) dijital entegreler.
MOS (Metal Oksit Semiconductor ) dijital entegreler.

38) PIC Programlama Nedir?

Pic programlamak için gereken temel şeyler şunlardır.Pic programlamak için Pic Assembly dilini bilmek ve program yazarak bunu hex dosyası haline getirmek ve Pic programlayacak donanıma sahip olmak için bilgisayar ve gerekli yazılımlardır.

Assembler & Compiler Nedir ?

MS-DOS/Edit
WİNDOWS/notepad
MPLAB/Pfe

Üstteki programlar gibi bir text editöründe Pic Assembly dili ile yazılmış programı  derlemeye yani HEX file haline getirmeye yarayan programdır.

Pic Assembly: Pic’in yapmasını istediğimiz işlemleri, Pic’in anlaması için, kısa komutlardan oluşturulmuş bir dildir. Bu dil ile yazılan program  ASM dosyası olarak kaydedilir daha sonra  MPASM ile HEX dosyası haline getirilip, Pic içine yazılır

39) Bluetooth Nedir?

Bluetooh, bilgisayar ve çevre birimleri arasında kablonun yerini alan bir veri-iletişim teknolojisidir.Bluetooh bu veri-iletişimini kısa dalga radyo-link ile yapar

Bluetooth’un fonksiyonel olarak üç tane çekirdek protokolü vardır. Bunlar mantıksal link ve bağdaştırma protokolü (L2CAP – Logical Link Layer and Adaptation Protocol), Servis Keşif Protokolü (SDP – Service Discovery Protocol) ve Radyo Frekansı Haberleşme Protokolü (RFCOMM – Radio Frequency Communication)

40) Yalıtkan Nedir ?

Yalıtkan maddelerin atomlarının valans yörüngelerinde 8 elektron bulunur. Bu tür yörüngeler doymuş yörünge sınıfına girdiği için elektron alıp verme gibi bir istekleri yoktur. Bu sebeple de elektriği ilemezler.

41) Elektrik Akımı Nasıl Oluşur ?

İletken maddelerin atomlarının son yörüngelerinde 4 ‘den az elektron bulunur. Atomlar bu elektronları 8 ‘e tamamlayamadıkları için serbest bırakırlar.

Bu yüzden bir İletken maddede milyonlarca serbest elektron bulunur. Bu maddeye elektrik uygulandığında elektronlar negatif (-) ‘den pozitif (+) yönüne doğru hareket etmeye başlar. Bu harekete “Elektrik Akımı” denir.

42) Doğru Akım (DC) Nedir ?

Doğru akımın kısa tanımı “Zamana bağlı olarak yönü ve şiddeti değişmeyen akıma doğru akım denir.” şeklindedir.

43) Alternatif Akım (AC) Nedir ?

Alternatifin kelime anlamı “Değişken” dir. Alternatif akımın kısa tanımı ise “Zamana bağlı olarak yönü ve şiddeti değişen akıma alternatif akım denir.” şeklindedir.

44) Potansiyometre Nedir ?

Potansiyometre devamlı ayar yapılması için üretilmiş bir ayalı direnç türüdür. radyo ve teyiplerde ses yüksekliğini ayarlamak için kullanılır. Üç bacaklıdır. 1 ve 3 nolu uçlar arasında sabit bir direnç vardır. Ortadaki uç ise 1 nolu uç ile 3 nolu uç arasında hareket eder. 1 nolu ucala arasındaki direnç azaldıkça 3 nolu uç arasındaki direnç artar.

45) MPI Haberleşme Sistemi (Multipoint Interface) Nedir ?

MPI haberleşme sistemi özellikle CPU’lar arası haberleşme işlemlerinde çok yoğun olarak kullanılır. Konfigürasyon ve kullanımı oldukça basittir.Maksimum 32 adet katılımcı bağlanabilir ve iletim hattı uzunluğu en fazla 50 metre olabilir, 50 metrenin üzerindeki mesafeler için RS-485 yükseltici kullanmak gerekir.

Her yükseltici hat uzunluğu 1000m kadar çıkarabilir. Toplam 10 yükseltici kullanılabilir. İletim hattının başlangıç ve bitiş noktalarındaki konnektörlere sonlama direnci konmalıdır. (konnektör “on” konumuna alınmalıdır)

46) AS-I Haberleşme Sistemi (Aktuator Sensor – Interface) Nedir ?

Giriş sinyalleri ile çıkış elemanlarının birbiri ile bağlanarak bir şebeke oluşturdukları alt seviyeli bir haberleşme sistemidir. Mevcut bir haberleşme sisteminin tamamlayıcısı olarak düşünülebilirler.Özel yassı bir kablo ve buna takılan bir bağlantı elemanı ile sistemin oluşturulması, devreye alınması, sonradan eleman eklenip çıkarılması oldukça basit bir yapıdadır.

Bir CPU’nun AS-I ile haberleşebilmesi için AS-I master AS-I slave’lerin kullanılması gerekir. AS-I master, CPU montaj rayına takılan AS-I haberleşme işlemcisidir. (CP 342-2). Diğer sinyal modülleri ile aynı özellikte kullanılır. CPU ile dahili bus sistemi üzerinden haberleşir.

AS-I hattına bağlanan sensör veya çalışma elemanlarının,  master tarafından yapılan bildirimleri anlamaları ve kendi verilerini master’a iletebilmeleri için AS-I slave’ler kullanılır.

Slave’ler AS-I kablosu üzerine eklenen ve özel bir adresleme ünitesi yardımı ile 1 ile 31 arasında adreslenen elemanlardır. Yeni alınan bir slave fabrika tarafından adreslenmemişse “0” adresine sahiptir.Slave’ler sadece master tarafından kendilerine bildirilen emri alır ve kendi durumunu master’a bildirirler.

Her AS-I slave’i giriş veya çıkış olarak kullanılabilir. Her slave’e 4 bit transferi yapabilir. Bu durumda bir AS-I hattına maksimum 31 eleman takılabilir ve her eleman 4 bit transferi yapabildiğine göre 4×31=124 ikili sinyal iletebilir.

47) PROFIBUS Haberleşme Sistemi (Process Field Bus) Nedir ?

PROFIBUS DP (dezentrale peripherie) otomasyon cihazı ile merkezi olmayan cihazlar arsında hızlı bir şekilde ver alış verişimi sağlayan bir haberleşme sistemidir.

Özellikle PLC’nin merkezde, çevre birimlerinin (slave) çalıma sahasında (işin yapıldığı yerde) olduğu durularda iletim hatlarının oluşturulması çok kolay bir şekilde gerçekleştirilmektedir.Merkezdeki CPU (master) giriş bilgilerini slave’lerden okur, bunları işler ve çıkış bilgilerini slave’lerin çıkışlarına yazar.

Profibus teknik özellikleri ;

Her bir bus bölümüne 32, toplam 126 katılımcı bağlanabilir.

Çevre birimleri (slave’ler ve saha elemanları (sensör, motor) çalışma esnasında takılıp çıkarılabilir.

Bu dağılımı “token-passing” sisteminin “master-slave” sisteminin yönetimine göre yapılır.

Veri transferi iki damarlı blendajlı kablo veya optik iletkenler ile yapılır.

Veri iletim mesafesi elektrik kabloları ile 12 km , optik kablolar ile 23.8 km kadar olabilir.

Modüler değiştirme ve cihazların değiştirilebilmesi mümkündür.

PROFIBUS DP iki şekilde oluşturulabilir;

1.Mono master

2.Multi master

48) Mono Master (DPM 1: DP- Master 1. Sınıf) Sistemi Nedir ?

Tek merkezli kumanda şeklidir. Merkezi kumanda birimi olarak PLC kullanılır ve çevresel birimler (slave’ler PLC’e bağlanırlar. Program belirlenen çevrim dahilinde slave’lerden bilgileri alır ve onları değerlendirir.

49) Multi Master (DPM : DP – Master 2. Sınıf) Sistemi Nedir ?

Bu sistemde birden fazla master bulunur. Bu masterlar birbirinden bağımsız olarak, her biri bir master ve ona ait slavelerden meydana gelen alt sistemleri oluştururlar.

Ana sisteme ait farklı görevleri yerine getiriler. İlave görselleştirme, arıza takip düzeneği gibi.Slavelere ait giriş çıkış görüntüleri bütün masterlerden okunabilir. Çıkışlara bir şey yazılması ise sadece ilişkilendirilmiş master tarafından gerçekleştirilebilir.

50) Sensör Çeşitleri Nedir ?

Manyetik Sensörler : Mıknatısları algılar

Optik Sensörler : Işığı yansıtan veya yolunu kesen malzemeleri algılar

Makaralı Switchler : Makarayı bastırma gücüne sahip herşeyi algılar.

Kapasitif Sensörler : Kağıt  , metal , plastik , sıvı , nem , cam gibileri algılarlar.

Endüktif Sensörler : Metalleri algılar.

Ultrasonik Sensörler : Sesi yansıtan veya kesen malzemeleri algılar.

Pnömatik Sensörler : Havayı yansıtan veya yolunu kesen herşeyi algılarlar.

51) Mikrodenetleyici Nedir ?

Karmaşık lojik fonksiyonları tek bir entegrede toplayıp sunan bir cihazdır denilebilir.Genelde başlı başına bir sistem olmayıp , başka bir sistemi yönetmek amacıyla kullanılırlar.MCU’larda yani (Micro Control Unit) klasik mikroişlemcili sistemlerden farklı olarak program belleği , RAM , I/O ve CPU bir aradadır.

52) Mosfetler Nasıl Sürülür ?

Burada yanlış anlaşılan kavram giriş empedans kavramının giriş direnci ile karıştırılmasından kaynaklanır.Burada empedans alternatif akıma gösterilen zorluk , direnç akıma gösterilen zorluk demektir.

Giriş direnci 10Mohm olan bir düzenek, pek ala 1Khz de 100 Ohm gibi empedans gösterebilir.Ancak giriş direnci gerçekten de 10M ohm’dur.Bu yanılgıdan dolayı ilk kez bu işle ilgilenenler Mosfetlerin çok kolay sürülebileceği sonucuna varırlar.

Mosfetler ne zaman kolay sürülür?.Bir ampülü (istediğiniz kadar güçlü olsun) uzun aralıklarda (1 kaç saniye gibi) yakıp söndüren bir devre yapacaksanız.Burada Mosfet ideal anahtar vazifesi görecektir ve çok kolay sürülür.

Bunun için mosfetin Gate-Source uçlarına eşik değerinin biraz üzerinde voltaj vermek/kesmek yeterli olacaktır ve kumanda sinyalini, gate ucuna seri 1M ohm direnç üzerinden bile verebilirsiniz.

Mosfetler ne zaman zor sürülür?.Aynı devreyi saniyede 1000 kere anahtarlamak isterseniz problemler başlayacaktır. Çünkü anahtarlama frekansı artınca artık giriş direnci değil giriş empedansı ön plana çıkacaktır.

53) Kontaktör Nedir ?

Elektrik devrelerinin bağlantı işlemlerinde, bütün motor kumandalarında , ışık , kuvvet , sinyalizasyon ve bunlar gibi doğru ve alternatif akımda çalışan bütün tesislerde devrenin açılıp kapanmasının temin eden elektromanyetik şalterlerdir.

Esas itibariyle devreyi açıp kapayan kontaklar ile bu kontakların açılıp kapanmasını temin eden elektromanyetik bir bobinden ibarettir.Kontaktörler ‘C’ harfi ile sembolik olarak şeklinde gösterilirler.

Kontaktörlerin kontakları başlıca 3 şekilde ifade edilir:

1)Kapayıcı kontaklar

2)Açıcı kontaklar

3)Değiştirici kontaklar

54) Röle Nedir ?

Devrenin açılıp kapatılmasını sağlayan, ana devreyi aşırı akım, düşük gerilim vb. gibi tehlikelere karşı korumak veya çalışma süresine belirli zamanlarda kumanda etmekte kullanılan cihazlara röle denir.

Röleler; doğru akım, alternatif akım ve hem doğru hem de alternatif akımda kullanılabilirler.Röleler ana akım devrelerinin primer ve sekonder olarak çok az bir akım şiddetiyle kumandasını gerçekleştirirler.

Kullanım yerlerine göre ;

1)Kumanda röleleri

2)Zaman röleleri.

Çalışma şekline göre ;

1)Termik röle

2)Potansiyel enerji depolayan

3)Elektrik motoru ile doğrudan tahrikli

4)Hava ve sıvı basıncı ile tahrikli

Devreye bağlanış şekline göre;

1)Primer röle olarak

2)Sekonder röle olarak kullanılırlar.

55) Doğru Akım Motorlarının Çeşitleri Nedir ?

Doğru akım motorları da dinamolarda olduğu gibi kutup sargılarının endüvi bağlanış şekillerine göre 3 kısma ayrılır:

1)Seri Motorlar

2)Şönt Motorlar

3)Kompunt Motorlar

 56) Alternatif Akım Motorları Nedir ?

Endüstriyel çalışmalarda elektrik enerjisinin % 50 değerinden fazlası alternatif olarak üretilir, iletilir ve kullanılır.Alternatif akımın çok kullanılmasında en önemli faktör gerilimin yükseltilip alçaltılabilmesidir.

Tahrikle kullanılan alternatif akım motorların önem sırası:

1)Asenkron motor

2)Senkron motor

3)Koll. Şönt motor

4)A.A.Koll. Seri motor

57) LED’lerin Yapısı ve Çalışma Prensibi Nedir ?

LED (Light Emitting Diode) P-N jonksiyonlu bir yarı iletken olup iletim yönünde kutuplandığı takdirde ışık yayacak şekilde tasarlanmıştır. Bu ışık ; kırmızı, yeşil, sarı, ya da kızıl ötesi gibi çeşitli, renklerde olabilir. Normal diyot da olduğu gibi Led’de de küçük değerde bir eşik gerilimi vardır.

58) FotoDirenç Nedir ?

Fotodirençler, ışın şiddeti ile dirençleri (iletkenlikleri) değişen optoelektronik devre elemanlarıdır.Bir yarı iletken fotodirenç’in üzerine ışık düşerse ışığın seviyesine göre fotodirenç’in iletkenliği ya da direnci değişir.Yarı iletken teorisine göre ışına duyarlı bir malzemenin iletkenliği sahip olduğu yüklü taşıyıcıların yoğunluğu ile orantılıdır.

59) FotoDiyot Nedir ?

Fotodiyotlar P-N jonksiyonuna sahip optoelektronik elemanlardır.Fotodiyotun amacı ışık şiddetini elektriksel işarete en etkili şekilde çevirmektir.Çevirme işleminin etkinliği foto diyotun karakteristiğine bağlıdır.

Fotodiyot ile ilgili soru cevaplar ;

Fotodiyotalarda neden harici bir voltaj kaynağına ihtiyaç duyarız ?

Harici bir voltaj fotodiyotu daha hassas yapar , kapasitansı düşürür ve kapasitansı daha öngörülebilir yapar.

Fotodiyotlarda neden bir dirence ihtiyaç duyarız ?

Çünkü fotodiyot , akım kaynağına paralel bir diyot gibi davranır.Bu sebeple ters-bias durumunda sadece akım kaynağı gibi davranır.

Işık fotodiyota çarptığında direnç üzerinde tam olarak neler olmaktadır ? Neden fotodiyot ve direnç arasındaki voltajı ölçüyoruz ?

Işık fotodiyota çarptığında , fotodiyot üzerinden akım akar.Ardından direnç üzerinden bu akım akarak voltajı üretir.

Neden harici voltaj , fotodiyottan gelen voltaja etki etmemektedir ?

Çünkü fotodiyottan gelen voltaj diye birşey yoktur.Fotodiyottan akım gelir ve bu akım direnç üzerinde voltaj olur.

60) FotoTransistör Nedir ?

Fototransistörler, ışıkla kollektör-emiter akımı kontrol eden optoelektronik bir elemandır. Foto transistörlerin çalışması N-P-N ve P-N-P silikon transistörlere benzemektedir.Farklı olarak yönü ise, akımı fotonların gerçekleştirmesidir.

61) Çok Elemanlı Fotoalıcılar Nedir ?

Fotoalıcılar kullanım amacına göre bir, iki, dört veya daha çok ışığa duyarlı elemanlardan geliştirilebilirler.Duyarlı eleman olarak foto diyot veya foto transistör kullanılabilir.İki ışığa duyarlı elemandan oluşan bir fotoalıcı, bir kutuda elektriksel olarak bağımsız iki fotoalıcıyı kapsamaktadır.

Burada her bir fotoalıcı ayrıca ya da ortak olarak çalıştırılabilir.Dört ışığa duyarlı elemandan oluşan fotoalıcılar kare şeklinde tasarlanırlar ve çoğunlukla ışığa duyarlı eleman olarak foto diyotlar kullanılır.

62) Kod Çözücüler (Decoder) Nedir ?

İkilik sayı sisteminde kodlanmış bilgileri, anlaşılması ve değerlendirilmesi daha kolay bilgilere dönüştüren devrelere Kod Çözücü denir.Kod Çözücüler (Decoder), Kodlayıcıların (Encoder) yaptığı işin tersini yapar.

63) Multiplexer Nedir ?

Multiplexer  devreler;  “çoktan  bire”  anlamına  gelir.Multiplexer  devresinde  birden  fazla  giriş  ve  bir  çıkış  vardır.Devrede  bir de  seçici  giriş  vardır.Seçici  girişindeki  sinyale  bağlı  olarak  herhangi  bir  anda,  girişlerden  sadece  bir  tanesi  çıkışa  gönderilir.

64) Demultiplexer Nedir ?

Demultiplexer, bir girişi  birden fazla çıkışa aktaran devredir.Bu devrede giriş ucu,  herhangi bir anda seçiciden  aldığı  değere  göre  çıkışlardan  bir  tanesine  uygulanır.

65) Opamp Nedir ?

Operasyonel yükseltgeçlerdir.Elektronik alanında üretilen ilk tümdevre (Integrated Circuit = IC) bir opamp’tır.Opamplar geniş frekans sınırlarında sinyal yükseltmek amacı ile üretilmiştir.

Direkt eşlemeli ve yüksek kazançlı gerilim yükseltgeçleridir. Günümüzde proses kontrol , haberleşme , bilgisayar , güç ve işaret kaynakları , gösterge düzenleri , test ölçü sistemleri gibi alanlarda kullanılmaktadır.

Standart bir opamp , iki adet giriş terminali  ve bir adet çıkış terminaline sahiptir.Ve opamplar girişlerinden dolayı eviren(-giriş) ve evirmeyen(+giriş)  olarak adlandırılmıştır.

66) Tek Eklemli Transistör (UJT) Nedir ?

Unijunction transistors , kısaca UJT olarak adlandırılan Tek eklemli transistörlerin en önemli elektriksel özelliği negatif direnç karakteristiğidir.

Bu özellik , UJT’’nin osilatör ve pals jeneratörü tasarımında kullanımında kullanılmaktadır.Ek olarak UJT’ler güç kontrollü devrelerde tetikleme elemanı olarakta kullanılmaktadır.UJT (Unijunction transistors) , N tipi bir yarıiletken gövdenin ortasına bir PN ekleminin eklenmesi ile oluşturulmuştur.

67) PUT ( Programlanabilir Unijunction Transistor ) Nedir ?

Programlanabilir tek eklemli transistördür.UJT’den geliştirilmiş aktif bir devre elemanıdır.Çalışma anlamında SCR ile benzerlik gösterir.

En önemli özelliği ise tetikleme gerilimi seviyesinin , istenilen bir gerilim değerine programlanabilmesidir.Anod gate’li tristör olarak bilinen tristör aynı zamanda Put’tur.

Anod gerilimi gate gerilimine ulaşınca PUT iletime geçer ve anod akımı tutma akımı altına düşünceye kadar iletimde kalır.Anod akımı tutma akımı altına düştüğünde yalıtkan olur.

68) SCR (Tristör) Nedir ? 

SCR (Silicon Controlled Rectifiers : Silikon Kontrollü Doğrultucular) anlamındadır.Yapı olarak transistörün daha gelişmiş bir modeli olarak kabul edilir.Yüksek akım ve gerilimlerin kontrolünde , yüksek güçlü anahtarlama devrelerinde sıkça kullanılmaktadırlar.

Tristör güç elektroniği alanında kullanılan dört katmanlı bir elemandır.4 adet bipolar yarı iletken P-N ekleminden oluşmuş üç uçlu aktif bir devre elemanıdır.

Düşük kumanda akımları ile büyük güçleri kontrol etmeye yarar.Doğru polarma altında çalışır.

Anoda artı (+) ,katoda eksi (-) ve gate’e katoda göre artı (+) polarma vermek gerekir.Tristörü iletime geçirebilmek için gate üzerine küçük bir tetikleme akımı vermek yeterlidir.

Tristörün anot-katot gerilimi varken vermiş olduğunuz tetikleme gerilimi kesilse dahi tristör üzerinden akım geçmeye devam edecektir.

En önemli avantajları ise;  güç kaybının çok az olmasıdır.

69) Akım (I) Nedir ?

Bir iletkenin herhangi bir kesitinden birim zamanda geçen yük miktarı olarak tanımlanmaktadır.Birimi Amper (Coulomb/Saniye)’dir.Dikkat edilmesi gereken noktalar ise ; İletken üzerinden geçen akım yönü , iletken üzerindeki elektronların hareketine ters yönlüdür.

Akım daima iletkenin (+) ucundan (-) ucuna doğru hareket eder.Yani buradan yüksek potansiyelden alçak potansiyele doğru hareket ettiğini anlayabiliriz.

70) Bir İletkenin Direnci Nedir ?

Sadece o iletkenin fiziksel özelliklerine bağlıdır.

R = p x (L / A)’dır.

Burada L (iletkenin boyu) , A (iletkenin kesit alanı) ve p (iletkenin özdirenci) anlamındadır.Özdirenç ise ; iletkenin birim uzunluk ve birim kesit alanında gösterdiği dirençtir.

71) OHM Kanunu Nedir ?

Bir iletkenin uçları arasındaki  potansiyel farkının iletken üzerinden geçen akıma oranı her zaman sabittir.Bu sabite iletkenin direnci ve bu kanunada OHM kanunu denilmektedir.1827 yılında George Simon Ohm tarafından yapılan tanımlama ise ; ‘bir iletkenin iki ucu arasındaki potansiyel farkın , iletkenden geçen akım şiddetine oranı sabittir’ şeklindedir.

72) Kısa Devre Nedir ?

Bir elektrik devresinde herhangi bir devre elemanının üzerinden geçen akımı (yada uçları arasındaki potansiyel farkı) sıfır yapmak için devre elemanının iki ucu arasında direnci çok küçük iletken bir tel ile yapılan paralel bağlantıya o devre elemanının yada o iki noktanın arasındaki devre elemanlarının kısa devre olması denilmektedir.

73) Doğru Akım Kavramları Nedir ?

Doğru akım ; zamanla yönü ve şiddeti değişmeyen akıma denir ve İngilizce ‘direct current’ kelimelerinin baş harflerinden oluşan DC ile gösterilir.Doğru Akım (DC) üreten kaynaklar ise;

Pil , Akümülatör , Dinamo , Doğrultmaç devresi ve güneş pilleri vb. buna örnektir.

Devamı gelecek..

Mustafa AYDIN