Isı Sensörleri Çeşitleri ve Kullanım Alanları Nedir ?

ISI SENSÖRLERİ NEDİR ?

Isı sensörleri nedir ve nerelerde nasıl kullanılır ? Isı sensörleri kaça ayrılır ve çeşitleri nelerdir?.Isı sensörleri arasındaki farklar nelerdir ?.Isı sensörü kullanımı nasıl olmalıdır ? Bugün Isı Sensörlerleri Çeşitleri ve Kullanım Alanları Nedir adlı yazımızı sizlerle paylaşıyoruz.

Başlayalım.

ISI SENSÖRLERİ NASIL ÇALIŞIR ?

Genel olarak endüstride Termokupl ve Termorezistans olarak 2 kola ayrılan ve bulunan ya da istenilen ortamdaki ısıyı ölçüp bilgiyi ekran üzerinden bize aktaran sensörlere ‘ısı sensörleri’ denilmektedir.

Termokupl Nedir ?

Termokupl bir ısı sensörü çeşidi olup -200°C’den 2300 °C’e kadar olan aralıkta ölçüm yapma izni verir.Bu tipteki ısı sensörleri basit , güçlü yapısı ve ekonomik oluşlarıyla endüstride sıkça karşılaştığımız ve en çok tercih edilen bir sensör tipidir.

Termokupllar 1821 yılında icat edilmiştir ve bulan kişinin ismi Seeebeck’tir.

Termokupl’u yapısal olarak incelediğimizde , iki tane telin bir arada iken uç noktalarının kaynatılması ile oluşan bir yapıdadır.Kaynatılan nokta sıcak nokta adını alırken , açıkta kalan iki uç soğuk uç olarak isimlendirilir.

Ölçüm işlemini ise bu açık ve kapalı ucun arasındaki sıcaklık farkından yararlanarak yapar.Bu durum ise mV boyutunda gerilim üretir.Termokupl’ları incelediğimizde içsel olarak , Bağlantı Kafası , Bağlantı Klemensi , Koruyucu Tüp , Eleman Teli , İzolatör , İç Koruyucu , Rekor malzemelerinden oluşmaktadır.

ısı sensörleri kullanım alanları

Termokupl tip sensörlerde , sensörün iki ucu bulunur ve bunlarda biri (+) , diğeri ise (-)’dir.Isı kontrol cihazında sensör uçlarının bağlanacağı yerler belli olup , doğru ölçüm için doğru şekilde takılması gerekmektedir.

Eğer ısı artarken ekran üzerindeki sıcaklık değeri düşüyor ise , bu durumda sensör uçları (+) ve (-) yanlış bağlanmıştır ve yerlerinin değiştirilmesi gerekmektedir.

Sensörlerde kullanılan teller farklıdır ve yapıldığı maddeye göre isim alır.Kullanım alanı da içerdiği maddeye göre değişim gösterebilir. Örnek verecek olursak ;

Cu-Const Tipi Termokupl’lar Bakır ve Konstantan bileşenlerinden oluşur ve -200°C’den +300°C ‘e kadar  sıcaklıklarda kullanılabilir.T tipi termokupl olarak adlandırılırlar.

Fe-Const Tipi Termokupl’lar Demir ve Konstantan bileşenlerinden oluşur ve -200°C’den +800°C’e kadar sıcaklıklarda kullanılabilir.J tipi termokupl olarak adlandırılırlar.

Cr-Al   Tipi Termokupl’lar Kromel ve Alümel bileşenlerinden oluşurlar ve -200°C’den +1200°C’e kadar sıcaklıklarda kullanılabilirler.K tipi termokupl olarak adlandırılırlar.

Buradan anlamamız gereken ise her termokupl farklı bir bileşene sahip olabileceği gibi farklı sıcaklıklarda kullanılabilir.Bunun için bir termokupl seçerken dikkatli olunmalı ve kullanılacak alanın sıcaklık değerleri önceden bilinip seçimi buna göre yapılmalıdır.

Termorezistans Nedir ?

PT-100 olarak endüstride yer edinmiş Termorezistans sensörler , ısındıkça üzerindeki direncin değişimi prensibine göre dizayn edilmişlerdir.Bu sensörleri ısıttığımızda , multimetrenin problarını iki uca tutarak ölçtüğümüzde direnç değerinin yükseldiğini görürüz.

Bu durum sensörün sağlam olduğu anlamına gelmektedir.

Bu tip sensörler endüstride yaygın olarak kullanılmaktadır.Bayonet , topuz başlı gibi şekillerine göre aldıkları isimlerle anılırlar.

Bu sensörlerin iç yapısını incelediğimizde içinde 2 kablo yerine 3 kablonun çıktığı ve ikisinin kırmızı olduğunu göreceksiniz.Burada hangi kırmızı kabloyu kullandığınız mühim değildir.

PTC ve NTC Sensörleri Nedir ?

PTC , pozitif ısı katsayılı termistör olarak adlandırılır ve bu sensör tipi ısındığında içinde bulunan direnç değeri de yükselir.Yani , ısındıkça direnç değeri yükselen ısı sensörlerine PTC denir.Bu sensörler – 60 °C ve +150°C arasında aktif olarak çalışırlar.Aynı şekilde multimetrenin problarını PTC’nin iki ucuna tuttuğumuzda , direnç değeri yükseliyor ise PTC sağlamdır diyebiliriz.

NTC , negatif ısı katsayılı termistör olarak adlandırılır ve bu sensör tipi ısındığında içinde bulunan direnç değeri düşer.Yani , ısındıkça direnç değeri düşen ısı sensörlerine NTC denir.Bu sensörler -300°C ve +50°C arasında aktif olarak çalışırlar.NTC’ler PTC’lere göre daha çok tercih edilen sensör tipidir.Aynı şekilde multimetrenin problarını NTC’nin iki ucuna tuttuğumuzda , direnç değeri azalıyor ise NTC sağlamdır diyebiliriz.

Isı Kontrol Cihazları ve Sensör Tipleri ;

Örnek bir ısı kontrol cihazı incelemesi yaparak nasıl karar vermemiz gerektiğine beraber bakalım.Örneğin X bir firmanın TC4S-14R markalı ısı kontrol cihazınızı elinize aldığınızda ne yapmanız gerektiğini inceleyelim.

Öncelikle T harfinin sıcaklık kontrol cihazı olduğunu , C  harfinin dokunmatik düğme ile ayar yapılabildiğini , 4 rakamının cihazın 4 haneli olduğunu , S harfinin boyutları hakkında bilgi verdiğini , 1 rakamının yardımcı çıkışlı olduğunu ,  4 rakamının Çalışma gerilimi hakkında bilgi verdiğini ve örnek olarak bu cihazlarda 2 rakamı 24-48V Dc ile çalışırken 4 rakamının 100-240V Ac ile çalıştığını ve son olarak R harfinin Kontrol çıkışı olup gösterge olarak kullanıldığını ifade etmek isterim.

Bağlantı  şemasını cihazın kullanım kılavuzuna baktığınızda bağlantılar kısmında bulacaksınız.Cihazın arka kısmındaki şema ya da kullanım kılavuzuna baktığınız da dikkat etmeniz gereken yazı ; Sensör Tipi olmalıdır.Bu cihaz için sensör tipi PT100 ve Fe-Const olarak gözükmektedir.

Bu cihaz bir Termokupl cihaz olup , bu cihazın şemasında 11 ve 12 nolu girişler için ayarlanmıştır.Sensörü bu cihazın 11 ve 12 nolu girişlerine bağlayıp , enerji verdiğiniz takdirde cihazın ölçüm yapmaya başladığını göreceksiniz.

Daha sonra histeresiz ayarlarınızı ve alt-üst limit değerlerinizi girdiğinizde kullanıma hazır olacaktır.

ISI SENSÖRLERİ VE ÇEŞİTLERİ SONUÇ :

Bugün ısı sensörleri ve kullanımı hakkında bilgi vermeye çalıştık.Isı sensörleri hayatımızın her alanında olduğu gibi , endüstride çok mühim bir konuma sahiptirler.Kullanım yerlerine göre değiştikleri için her tipi tanımak ve özelliğine göre hareket etmek bizlere fayda sağlayacaktır.

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.